Lekkere koffie, eerlijk loon voor de boer én aandacht voor het milieu: het kan

Fairtrade koffieboer tussen zijn koffieplanten. Beeld Stichting Max Havelaar

OPINIE ​Laten we ons niet uit het veld laten slaan door lage marktprijzen en grote multinationals die alle winst opstrijken. Er zijn volop mogelijkheden om de huidige handelsketens radicaal om te gooien, schrijft Margo Potma. Zij is Business Impact Consultant en houdt zich bezig met de hervorming van mondiale voedselketens.

Nico Roozen, oprichter van Max Havelaar-koffie, staat op het punt om met pensioen te gaan. In Trouw ​(Verdieping, 16 mei) blikt hij een tikkeltje somber terug op zijn carrière en de veranderingen die hij de afgelopen dertig jaar in onze handelsketens zag. Roozen is sceptisch over de hervormingen naar eerlijke handel: “Multinationals die grondstoffen opkopen, verwerken of verhandelen, zijn de afgelopen decennia machtiger geworden. Zij zullen hun positie, hun winsten niet zomaar opgeven.”

Leefbaar inkomen

Ik zie wel degelijk mogelijkheden voor een eerlijker herverdeling van de waarde tussen producerende en consumerende landen. Zo zet Moyee Coffee, die ook werd aangehaald in het artikel, al in op waardecreatie in de koffieproducerende landen om de disbalans in de koffieketen te herstellen.

Het bedrijf doet dit volgens de principes van de FairChain Foundation. Door grondstoffen lokaal te verwerken tot eindproduct, blijft er een veel groter deel van de opbrengst achter bij de producenten. FairChain zet daarnaast een leefbaar inkomen centraal. Er worden waardetoevoegende activiteiten ontwikkeld waarmee boeren zich kunnen ontwikkelen tot gelijkwaardige, winstgevende partners. Bij deze activiteiten draait het om drie thema’s: economie, mens en natuur. Zo worden er trainingen gegeven om de productieopbrengst te vergroten, en vinden er herbebossingsprojecten plaats die hogere inkomsten koppelen aan CO2 en vergroeningsdoelstellingen.

Roozen lijkt hier geen fiducie in te hebben. Maar juist door de lokale markten te ontwikkelen, zullen opkomende landen in de toekomst kunnen concurreren met industriële landen in de bewerking van voedsel en een degelijk antwoord hebben als die westerse bedrijven daar de markt op komen. Met behulp van digitale tools als blockchain kunnen ketens korter en efficiënter worden gemaakt. Deze tool zal ook de consument steeds meer grip geven op de keuzemogelijkheden, om tot een afgewogen oordeel te komen wie hij of zij klandizie gunt.

Bewustzijn

We zien een groeiende behoefte aan openheid over processen en geldstromen in ketens. De consument wil precies weten wat er waar gebeurt. Hij of zij vertrouwt niet meer blind op een certificaat of verhaal, maar wil bewijs van de impact in plaats van ideële marketing. Een toenemend aantal consumenten zal bewijs willen zien dat de boer in zijn levensonderhoud kan voorzien en dat er op een natuurvriendelijke manier wordt geproduceerd. Zo ontstaan vertrouwen en bewustzijn.

Blockchain kan deze transparantie in ketens mogelijk maken, waarbij het alle gegevens van een keten vastlegt en elke actie getraceerd kan worden. Met als effect efficiënte, eerlijke en betrouwbare toeleveringsketens. Certificering wordt hierdoor uiteindelijk overbodig, wat kostenbesparing met zich meebrengt.

Daar kunnen multinationals in koffie toch geen bezwaar tegen hebben? Tenzij zij iets te verbergen hebben?

Gelijke partners

Het wordt hoog tijd dat producerende landen gelijke partners worden van consumerende landen. Het past ons niet bij de pakken neer te gaan zitten en multinationals vrij baan te geven in de huidige manier van handel.

Bedrijven en organisaties als Moyee Coffee, Frank about Tea, The Grenada Chocolate Company en Solidaridad moeten blijven samenwerken aan een eerlijker balans in onze ketens en transparantie tot de nieuwe norm verheffen. Dat is waar in de toekomst het verschil zal worden gemaakt. Bedrijven die geen openheid van zaken geven, zullen vertrouwen verliezen en daardoor marktaandeel.

Ik wens Nico Roozen een fijn pensioen toe en we zullen met zijn allen zijn werk voortzetten.

Gepubliceerd in: Trouw de Verdieping, 30 mei 2020